“ดร.อานนท์” เผยข้อสังเกต 7 ข้อ ธุรกิจแชร์ลูกโซ่ ไม่ได้ประกอบกิจการจริง แต่ชวนปชช.มาร่วมลงทุน

ลักษณะของแชร์ลูกโซ่หรือ Ponzi Scheme นั้นมีลักษณะดังนี้

หนึ่ง มีผลตอบแทนจากการลงทุนที่สูงมากแต่ไม่มีความเสี่ยงหรือมีความเสี่ยงที่ต่ำมาก อันเป็นสิ่งที่ขัดแย้งกับทฤษฎีทางการเงิน High risk, high expected return ความเสี่ยงสูง อัตราผลตอบแทนที่คาดหวังสูง การลงทุนทุกชนิดมีความเสี่ยงในระดับหนึ่ง และการลงทุนที่ให้ผลตอบแทนที่สูงย่อมมีความเสี่ยงที่สูงกว่า ดังนั้นการลงทุนใดที่รับรองโอกาสในการทำกำไรที่สูงลิ่วย่อมต้องเป็นที่ต้องสงสัยสูงไว้ก่อน จึงจะสมเหตุสมผล ไม่สามารถรับรองผลตอบแทนได้ หากรับรองก็มีแนวโน้มว่าจะเป็นแชร์ลูกโซ่มากกว่าการลงทุนอย่างถูกต้องตามความเป็นจริง

สอง ผลตอบแทนที่คงเส้นคงวาเกินไป (Overly consistent returns) การลงทุนทุกชนิดมีได้มีเสีย มีขึ้นมีลง มีความผันผวน ตลอดเวลา ซึ่งเรียกว่าความเสี่ยง อาจจะเป็นทั้งความเสี่ยงที่เป็นระบบ (Systematic risk) ซึ่งมีเหตุผลอธิบายได้ว่าเกิดจากอะไร เช่น ความเสี่ยงของหลักทรัพย์ที่เป็นผลมาจากความผันผวนของตลาดหลักทรัพย์หรือสภาพเศรษฐกิจ เป็นต้น และความเสี่ยงที่ไม่เป็นระบบ (Unsystematic risk) ที่อธิบายได้ยากหรือยังไม่มีคำอธิบาย อย่างไรก็ตามพึงระมัดระวังและไม่เชื่อไว้ก่อนหากการลงทุนใดกล่าวอ้างว่ามีแต่ได้ไม่มีทางเสีย โดยมิได้คำนึงถึงสภาพเศรษฐกิจและสภาพตลาด การลงทุนใดที่นิ่งผิดปกติ คงเส้นคงวา จนเกินไป จนไม่มีความเสี่ยงเลย ย่อมผิดปกติ และมีแนวโน้มจะเป็นแชร์ลูกโซ่หลอกลวงฉ้อโกงประชาชน

สาม การลงทุนที่ไม่มีการจดทะเบียน (Unregistered investments) แชร์ลูกโซ่มักเป็นบริษัทขนาดเล็ก ตั้งใหม่ โดยคนไม่รู้หัวนอนปลายตีน แต่ดึงดาราหรือ influencer มาเป็นโฆษกหรือ presenter เช่นเดียวกันกับ paper company ที่จะเปิดมาเร็ว แล้วก็ปิดไปเร็ว ไม่ใช่บริษัทใหญ่ที่มีความมั่นคง ไม่มีทางเป็นบริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ ไม่มีทางเป็นบริษัทที่จดทะเบียนและกำกับควบคุมโดยหน่วยงานของรัฐ มักจะเข้าไปสู่การจดทะเบียนประเภทธุรกิจบางอย่างที่เป็นที่ยอมรับในอุตสาหกรรมเดียวกันไม่ได้ เช่น เข้าไปจดทะเบียนขายตรงไม่ได้ ก็อ้างว่าเป็นการตลาดทางตรงแทน เป็นต้น การได้รับการจดทะเบียนอย่างใดอย่างหนึ่งตามกฎหมายนั้น เป็นเครื่องช่วยให้นักลงทุนพอจะเชื่อใจได้ในระดับหนึ่ง อย่างน้อยก็จะมีการเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับงบการเงิน กรรมการบริษัท สินค้าและบริการ ในระดับหนึ่ง

สี่ ผู้ขายหน่วยลงทุนหาได้มีใบอนุญาตไม่ (Unlicensed sellers) การขายหน่วยลงทุนต่าง ๆ ต้องมีใบอนุญาต ไม่ว่าจะขายกองทุนรวม ประกันชีวิต หรือประกันภัยต่าง ๆ ตามที่กฎหมายบังคับ ผู้ขายหน่วยลงทุนต้องผ่านการสอบหรือการอบรม ในขณะที่แชร์ลูกโซ่มักจะชักชวนให้ไปลงทุนโดยบุคคลหรือบริษัทที่ไม่ได้มีใบอนุญาต ดังนั้นพึงต้องระวังอย่างยิ่ง

ห้า มักมีกลยุทธ์อันซับซ้อน เป็นความลับดูมหัศจรรย์ (Secretive, complex strategies) ไม่สามารถอธิบายตัวแบบทางธุรกิจ (Business model) ให้ชัดเจนได้ โดยเฉพาะกระแสรายได้ (Revenue stream) นั้นจะมาจากไหน ชักชวนว่าไม่ต้องขายของเลย แต่มีรายได้จากการชักชวนคนอื่นมาร่วมลงทุนมากมาย เช่นนี้ เป็นต้น กระแสรายได้ผิดปกติที่ฟังแล้วไม่อาจจะเข้าใจได้ว่าทำกำไรมาได้อย่างไร หารายได้มาได้อย่างไร หรือมีข้อมูลไม่ครบเพียงพอ ธุรกิจหรือบริษัทเหล่านี้มักจะเป็นแชร์ลูกโซ่ ให้พึงระมัดระวังเป็นอย่างยิ่ง

หก บริษัทแชร์ลูกโซ่มักมีประเด็นปัญหาเรื่องเอกสารที่เป็นทางการ (Issues with paperwork) ปัญหานี้อาจจะซับซ้อนมากพอสมควร เพราะอาจจะมีผู้สอบบัญชีสายโจรเข้าไปรับรองงบการเงิน แต่อย่างไรก็ตามหากไปวิเคราะห์งบการเงินก็จะเห็นความผิดปกติของบริษัทแชร์ลูกโซ่ได้อย่างชัดเจน บริษัทแชร์ลูกโซ่จำนวนมาก ไม่สามารถหาเอกสารที่เป็นทางการเช่น งบการเงินที่ได้รับการรับรอง หนังสือบริคณห์สนธิ และเอกสารสำคัญอื่น ๆ ทางกฎหมายและทางการเงิน บางครั้งก็อาจจะเป็นเอกสารปลอมให้พึงระวังและสืบค้นข้อมูลให้เต็มที่ที่สุดก่อนตัดสินใจลงทุนเพื่อมิให้ตกเป็นเหยื่อของแชร์ลูกโซ่