สืบเนื่องจากการที่การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย(รฟม.) ได้ออกเอกสารชี้แจงเมื่อวันที่ 11 ธันวาคม 2565 เพื่อตอบโต้กรณี นายคีรี กาญจนพาสน์ ประธานกรรมการ บริษัท บีทีเอส กรุ๊ป โฮลดิ้งส์ จำกัด (มหาชน) ในฐานะภาคเอกชนผู้สัมปทานโครงการภาครัฐ แสดงความเห็นถึงปัญหาการประมูลโครงการรถไฟฟ้าสายสีส้ม บางช่วงตอนว่า อยากให้ผู้นำรัฐบาล ครม. ร่วมกันคิด ถ้าจะให้การประมูลโครงการรถไฟฟ้าสายสีส้มผ่านไป ต้องตอบประชาชนให้ได้ด้วยว่า ทำไมถึงราคาผิดไปจากเดิม และถ้าครม.ชุดนี้ให้การประมูลผ่านไปโดยไม่มีการตรวจสอบให้ดี จะกลายเป็นการทำบาปกับประเทศชาติแน่นอน
โดย นายคีรี ให้ข้อมูลถึงการประมูลโครงการรถไฟฟ้าสายสีส้ม ว่า เมื่อ 3 ปีที่แล้ว ว่า มติครม.ให้ผ่านและให้มีการประมูล โดยมีการผ่านพ.ร.บ.ร่วมทุนเรียบร้อย รวมถึงมีการขายซองให้ผู้ประมูลแล้ว 10 ราย รวมถึงบริษัท ระบบขนส่งมวลชนกรุงเทพ จำกัด (มหาชน) หรือ BTSC
โดยมี 2 บริษัทที่ร่วมประมูลในโครงการเดียวกันเท่ากัน สเป็กเหมือนกันหมด แต่ตนไม่ทราบว่าบริษัทคู่แข่งเสนอราคาให้เท่าไหร่ จะชนะหรือไม่ เพราะถ้าหากชนะต้องให้ราคาต่ำกว่าตน ซึ่งราคาที่ BTSC ยื่นประมูลไปเท่ากับวิธีคิดราคาในวันนี้ คือ ไม่ถึง 9 พันกว่าล้านบาท ซึ่งรัฐต้องสนับสนุนเพื่อให้ได้รถไฟฟ้าสายสีส้ม
แต่วันนี้กลับอ้างทุกอย่าง อาจจะมาจากเจ้ากระทรวง องค์การที่ดูแลเรื่องนี้ คิดอะไรไม่ทราบ สิ่งที่ออกมาคือประกาศผู้ที่ชนะ รัฐบาลต้องจ่ายอีกเป็นเงิน 7.8 หมื่นล้านบาท ผิดไปถึง 6 หมื่นกว่าล้าน ตนอยากถามเจ้ากระทรวง องค์กรที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะผู้นำรัฐบาล ว่าหากผ่านไปจะตอบกับประชาชนอย่างไร
โดยเฉพาะประเด็นปัญหาที่เกิดขึ้นระหว่างยังไม่ได้ยื่นซอง ปรากฎว่ามีการเปลี่ยนข้อกำหนด หลักเกณทีโออาร์ ซึ่งปกติไม่เคยเจอเรื่องลักษณะนี้ และมองว่าเป็นเรื่องแปลก หรือ อาจจะไม่โปร่งใส BTSC จึงยื่นฟ้องต่อศาลปกครองกลาง ก่อนศาลจะมีคำสั่งคุ้มครอง ซึ่งหมายความว่าให้กลับไปใช้เงื่อนไขเดิม
ทั้งนี้ เนื้อหาของการแถลงการณ์ตอบโต้ รฟม. ข้อหนึ่งระบุว่า การคัดเลือกเอกชนร่วมลงทุนโครงการรถไฟฟ้าสายสีส้มฯ ตามประกาศเชิญชวนฉบับวันที่ 24 พฤษภาคม 2565 เป็นการดำเนินการที่โปร่งใสภายใต้ข้อตกลงคุณธรรม ที่องค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย) ในฐานะตัวแทนภาคเอกชนได้ส่งผู้สังเกตการณ์ 5 ท่าน เข้าร่วมสังเกตการณ์ในการพิจารณาคัดเลือกเอกชนฯ ทุกขั้นตอน และไม่ปรากฏว่า คณะกรรมการคัดเลือกตามมาตรา 36 แห่งพระราชบัญญัติการร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชน พ.ศ. 2562 (คณะกรรมการคัดเลือกฯ) ได้รับแจ้งข้อสังเกตใดๆ จากผู้สังเกตการณ์
ล่าสุด ดร.มานะ นิมิตรมงคล เลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย) หรือ ACT เปิดเผยกับทีมข่าว TOPNEWS ถึงเรื่องดังกล่าว ว่า โครงการรถไฟฟ้าสายสีส้ม เป็นการประมูลที่ “อัปลักษณ์” และ “ไม่สง่างาม” เอาเลยของรฟม. ในการประมูลรอบแรกขาย TOR แล้วล้มไป หลังจากที่ทำหลายอย่าง “ไม่ถูกต้อง-ไม่มีธรรมาภิบาล” โดยไม่มีผู้สังเกตการณ์เข้าไปรับรู้ในขั้นตอนการประมูล เนื่องจากไม่มีการใช้ข้อตกลงคุณธรรม เพราะฉะนั้น เมื่อประมูลรอบที่ 2 จึงเริ่มใช้ข้อตกลงคุณธรรม และมีผู้สังเกตการณ์
ดร.มานะ ชี้ให้เห็นว่า ปัญหาอยู่ที่การประมูลรอบที่ 2 ทางรฟม.ได้นำ TOR เก่ามาแก้ไขเล็กน้อย เท่ากับตัว TOR เกือบจะเสร็จสมบูรณ์อยู่แล้ว แล้วผู้สังเกตการณ์ถึงจะได้เข้าไป และเจ้าหน้าที่ก็ยืนยันที่จะใช้ตัว TOR ตรงนี้ “เพราะฉะนั้น ผู้สังเกตการณ์ แทบจะไม่มีส่วนอะไรเลยในการตรวจสอบ TOR ว่ามันถูกต้องตามหลักหรือเปล่า”
ในทางปฏิบัติ สิ่งที่เกิดขึ้น คือ ผู้สังเกตการณ์ทั้ง 5 คนที่เข้าไป บางครั้งไม่ได้รับเชิญเข้าร่วมประชุม หรือเป็นการเชิญแบบกระชั้นชิดมาก ตั้งตัวไม่ทัน มีเวลาศึกษาเอกสารน้อยมาก และเราก็ไม่แน่ใจว่า ตั้งแต่ช่วงแรก ๆ ได้เห็นเอกสาร ได้รับรู้ข้อมูลการประชุมครบถ้วนหรือเปล่า และมีบางครั้ง ที่เค้าประชุมกัน และผู้สังเกตการณ์ อยู่ข้างนอก เมื่อประชุมสักหน่อยหนึ่ง แล้วถึงให้เข้าไป จึงเป็นการปฏิบัติหน้าที่ตามกรอบของข้อตกลงคุณธรรมตามเอกสารข้อมูลที่ได้รับจากรฟม. ที่เห็นในการประชุม เพราะฉะนั้น ผู้สังเกตการณ์ตามข้อตกลงคุณธรรมจึงปฏิบัติหน้าที่ของตนเองได้ครบถ้วนตามกรอบอำนาจแล้ว เพียงแต่ว่า มีข้อจำกัดของข้อมูลดังกล่าว
ผู้สื่อข่าวถามว่า เป็นไปได้ว่า ผู้สังเกตการณ์ไม่ได้ร่วมประชุมทุกครั้งแบบตลอดรอดฝั่ง ดร.มานะ กล่าวว่า การันตีไม่ได้เลยสำหรับโครงการนี้
อย่างไรก็ตาม ดร.มานะ ย้ำว่าการมีข้อตกลงคุณธรรม และมีผู้สังเกตการณ์ ไม่ได้แปลว่า โครงการนั้น ๆ จะไม่มีการโกง จะไม่มีคอร์รัปชันเกิดขึ้น เพราะถ้าหากมีการฮั้ว กันก่อนการประมูล มีการล็อกสเป็ก เขียน TOR กีดกันคู่แข่ง มีพฤติกรรมที่เอื้อประโยชน์ให้กับรายใดรายหนึ่ง แล้วอยู่นอกเหนือกว่าสิ่งที่เราเห็น ตรงนั้น ก็เป็นเรื่องที่ทำได้ยากมาก อย่าลืมว่า เข้าไปเมื่อ TOR เกือบจะสมบูรณ์อยู่แล้ว เป็นการเอาของเก่ามาปรับปรุงและใช้งาน เพราะฉะนั้น ตรงนี้ต้องทำความเข้าใจกับประชาชนให้ถูกต้อง
โดยในส่วนของผู้สังเกตการณ์นั้น เมื่อได้รับแจ้งทุกท่านซึ่งเป็นผู้มีประสบการณ์สูงในวงการด้านวิศวกรรม ด้านระบบขนส่ง ด้านเศรษฐศาสตร์ หรือในเรื่องการประมูลงานภาครัฐ ก็พยายามแบ่งกันไป แต่ถ้ากระชั้นชิด ยากที่ท่านเหล่านี้จะทำหน้าที่ได้โดยสมบูรณ์ แต่ทุกท่านก็พยายามทำหน้าที่อย่างเต็มที่
