ข่าวที่น่าสนใจ
“วันปีใหม่บนดาวอังคาร” โดยทางด้านเพจเฟซบุ๊ก NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ ได้ระบุข้อมูลความรู้ว่า ปีใหม่ก็แล้ว ตรุษจีนก็กำลังจะมา แล้วถ้าเราไปอยู่บนดาวอังคารล่ะ จะได้ฉลองปีใหม่บ้างไหม? แม้ว่าโลกกับดาวอังคารจะถือกำเนิดขึ้นพร้อมกันภายในระบบสุริยะแห่งนี้ ทำให้มีอายุเท่ากันที่ราว 4,500 ล้านปี โดยการนับวันและเวลาบนโลกนั้นมีการกำหนดขึ้นตามแต่ละวัฒนธรรมที่แตกต่างกันทั่วโลก และมีการกำหนดปฏิทินสากลที่ใช้อ้างอิงการนับเวลาสอดคล้องกันทั่วโลกนั่นคือ ‘ปฏิทินเกรกอเรียน’
แต่สำหรับดาวอังคารที่ยังไม่มีอารยธรรมใด ๆ ของมนุษย์เกิดขึ้นบนนั้น และนักวิทยาศาสตร์ต้องการกำหนดระบบเวลาบนดาวอังคารขึ้น เพื่อใช้ติดตามการเปลี่ยนแปลงบนดาวอังคาร เช่น สภาพอากาศ สภาพภูมิประเทศ และข้อมูลทางกายภาพอื่น ๆ เทียบกับเวลาบนดาวอังคารจริง ๆ จึงเป็นที่มาของการกำหนด ‘ปีบนดาวอังคาร’ ซึ่งเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม ค.ศ. 2022 ที่ผ่านมา เป็นวันเริ่มต้นวันแรกของ ‘ปีที่ 37’ บนดาวอังคาร หรือก็คือวันขึ้นปีใหม่บนดาวอังคาร นั่นเอง
การนับปีที่ 1 บนดาวอังคาร จะเริ่มนับจากช่วงวสันตวิษุวัต (Vernal Equinox : ช่วงที่แสงอาทิตย์ส่องลงมาตรงกับเส้นศูนย์สูตรของดาวเคราะห์ หลังจากนี้ ซีกเหนือของดาวเคราะห์จะได้รับแสงอาทิตย์มากกว่าซีกใต้) ตรงกับวันที่ 11 เมษายน ค.ศ. 1955 ซึ่งครึ่งหลังของปีที่ 1 บนดาวอังคาร ได้เกิดพายุฝุ่นขนาดใหญ่บนดาวอังคารที่เรียกว่า ‘The great dust storm of 1956’
ดาวอังคารหมุนรอบตัวเองด้วยคาบ 24 ชั่วโมง 37 นาที นั่นคือระยะเวลา 1 วันของดาวอังคาร หรือ 1 Sol และดาวอังคารโคจรรอบดวงอาทิตย์ครบรอบด้วยคาบ 687 วันของโลก หรือคิดเป็น 668 Sol ซึ่งนั่นคือระยะเวลา 1 ปีบนดาวอังคาร ทำให้วันขึ้นปีใหม่บนดาวอังคารนั้น จะเกิดขึ้นทุก ๆ 687 วันตามปฏิทินบนโลกนั่นเอง โดยปีใหม่ครั้งถัดไปจะเป็น ‘ปีที่ 38’ จะตรงกับวันที่ 12 พฤศจิกายน ค.ศ. 2024
Todd Clancy นักวิจัยอาวุโสจากสถาบันวิทยาศาสตร์อวกาศ (Space Science Institute) เป็นนักวิทยาศาสตร์คนแรกที่อธิบายถึงระบบระบุเลขปีบนดาวอังคาร ในรายงานการวิจัยที่ตีพิมพ์ในปี ค.ศ.2000 ที่กล่าวถึงความเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิบนดาวอังคาร โดยเขาตั้งระบบเลขปีดาวอังคารเพื่อนับจำนวนปีของดาวเคราะห์ดวงนี้บนวงโคจร และช่วยเป็นตัวเปรียบเทียบข้อมูลในเวลาต่าง ๆ
หลังจากที่งานวิจัยของ Clancy ถูกเผยแพร่ออกไป นักวิทยาศาสตร์คนอื่นก็ได้เริ่มนำระบบเลขปีดังกล่าวมาใช้มากขึ้น โดยเฉพาะนักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาภูมิอากาศบนดาวอังคาร ซึ่ง Clancy และนักวิทยาศาสตร์ผู้ร่วมวิจัยได้อธิบายไว้ว่า การเริ่มนับปีบนดาวอังคารจากวันที่ 11 เมษายน ค.ศ.1955 เป็นการเลือกตามใจทางคณะผู้วิจัย แต่ต่อมาได้เกิด ‘The great dust storm of 1956’ ขึ้นภายในปีที่ 1 ของดาวอังคารพอดี ทำให้ระบบการนับปีบนดาวอังคารของ Clancy ใช้ได้สะดวกในวงการนักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพของดาวอังคาร
ในเวลาต่อมาระบบปีบนดาวอังคารเริ่มปรับให้รวมปีที่ 0 บนดาวอังคาร (ตรงกับวันที่ 24 พฤษภาคม ค.ศ.1953) และปีบนดาวอังคารจะนับเป็นจำนวนบวก (หลังปี 0) และ จำนวนลบ (ก่อนปี 0) ทำนองเดียวกับ A.D. (คริสต์ศักราช) และ B.C. (ก่อนคริสตกาล) ในปฏิทินเกรกอเรียน
ปีบนดาวอังคาร (ตามระบบปีดาวอังคารของ Clancy) และวันที่ของ วันปีใหม่ดาวอังคาร แต่ละครั้ง
เรียบเรียง : พิสิฏฐ นิธิยานันท์ – เจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์ชำนาญการ สดร.
ขอขอบคุณข้อมูลจาก : NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
