“โรคแอนแทรกซ์” คืออะไร อาการรุนแรงโอกาสเสียชีวิตสูงร้อยละ 80

ภาพ : wikipedia

“โรคแอนแทรกซ์” ?

• ชาวบ้านเรียกอีกอย่างว่า โรคกาลี โรคนี้มีมาแต่โบราณ เป็นโรคติดต่ออันตราย จากเชื้อแบคทีเรียบาซิลัส แอนทราซิส (Bacillus anthracis) ซึ่งเป็นเชื้อแบคทีเรียแกรมบวก รูปร่างเป็นเส้นยาวรี (Gram positive rod) มักพบในดิน เกิดขึ้นได้ในสัตว์กินหญ้าแทบทุกชนิด อาทิ ช้าง เก้ง กวาง หรือสัตว์เลี้ยง เช่น โค กระบือ แพะ แกะ สุกร สุนัข แมว ที่สำคัญกว่านั้น เชื้อแอนแทรกซ์ สามารถติดต่อมาสู่คนได้

คนเราติดได้อย่างไร?

• คนเราสามารถติดโรค แอนแทรกซ์ ได้เมื่อสปอร์ของแบคทีเรียเข้ามาในร่างกาย และได้รับการกระตุ้น จนเกิดการแบ่งตัว และกระจายไปส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย แบคทีเรียจะผลิตสารพิษ (toxins) และทำให้เกิดอาการที่รุนแรงได้ สปอร์สามารถเข้าร่างกาย ทั้งทางการหายใจ การโดนบาดหรือมีแผลที่ผิวหนัง ดื่มน้ำ หรือกินอาหารที่ปนเปื้อน โดยเฉพาะนมที่ไม่ผ่านการพาสเจอไรซ์ หรืออาหารสุก ๆ ดิบ ๆ นอกจากนี้ ผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับสัตว์หรือผลิตภัณฑ์จากสัตว์ ก็มีความเสี่ยงสูง

แอนแทรกซ์ แบ่งเป็น 4 ชนิด ซึ่งมีอาการและอาการแสดงแตกต่างกัน เนื่องจากสปอร์ของแบคทีเรียสามารถเข้าสู่ร่างกายได้หลายทาง จึงสามารถแบ่งได้ ดังนี้

แอนแทรกซ์ ในทางเดินหายใจ

• มักเกิดจากที่สูดดมเชื้อแบคทีเรียเข้าไป มักพบในคนที่สัมผัสผลิตภัณฑ์จากสัตว์ที่มีการปนเปื้อน เช่น ในอุตสาหกรรมที่มีการตัดขนสัตว์ หรือแปรรูปขนสัตว์ให้เป็นเสื้อผ้า มีรายงานในคนที่ตีกลองขนสัตว์ (animal hide drums) มักมีอาการไข้ หนาวสั่น อึดอัด แน่นหน้าอก หอบเหนื่อย ไอ ปวดศีรษะ คลื่นไส้อาเจียน สับสน มึนหัว ปวดหัว เหงื่อออกมากจนชุ่ม อ่อนเพลียมาก และปวดเมื่อยตามตัว

แอนแทรกซ์ ที่ผิวหนัง

• มักเกิดจากการปนเปื้อนที่ผิวหนังที่รอยตัด หรือแผลถลอก มีตุ่มหนอง ซึ่งมักจะคัน รอบแผลจะมีอาการบวมมาก ต่อมามักพบแผลลึกที่มีศูนย์กลางเป็นสีดำ และระยะนี้มักจะไม่คัน ส่วนมากแผลมักพบที่บริเวณหน้า คอ แขน หรือมือ เพราะมักเป็นส่วนที่สัมผัสนอกร่มผ้า

แอนแทรกซ์ ในทางเดินอาหาร

• มักเกิดจากการกินอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ หรือน้ำนมที่ไม่ผ่านการฆ่าเชื้ออย่างเหมาะสม โดยเฉพาะในประเทศที่อาจไม่ได้มีการฉีดวัคซีนต้านแอนแทรกซ์ในปศุสัตว์อย่างสม่ำเสมอ หรือไม่ได้มีการตรวจก่อนทำการชำแหละเนื้อมาขายหรือบริโภค ผู้ติดเชื้อมักมีอาการไข้ หนาวสั่น เจ็บคอเวลากลืน เสียงแหบ คอบวม ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอโต คลื่นไส้อาเจียน บางครั้งอาจมีอาเจียนเป็นเลือดได้ หน้าแดง ตาแดง ปวดท้อง ปวดศีรษะ ถ่ายเหลว บางครั้งอาจถ่ายเป็นเลือด ท้องบวม อาจมีหมดสติเป็นลมได้

แอนแทรกซ์ จากการฉีดยาเข้าเส้น

• พบได้น้อย แต่มีรายงานในยุโรป ในผู้ติดยาเสพติดแบบฉีดเข้าเส้น เช่น เฮโรอีน อาจมีไข้ หนาวสั่น ที่ผิวหนังบริเวณที่ฉีดมักพบเป็นกลุ่มฝีหนองขนาดเล็ก หรือผิวที่บวมขึ้นมา ต่อมา ค่อยมีแผลตรงกลางสีดำที่ไม่เจ็บ แต่บวมรอบแผล ถ้าฉีดลึกอาจมีฝีหนองขนาดใหญ่ใต้ชั้นผิวหนังได้ แม้อาการจะคล้ายกลุ่มแอนแทรกซ์ที่ผิวหนัง แต่อาจจะทำให้เกิดการกระจายได้อย่างรวดเร็ว เนื่องจากเชื้อเข้ากระแสเลือด