“ว่านจักจั่น” พุทธคุณความเชื่อรักษาโรค ที่จริงคืออะไรกันแน่?

ความจริง “ว่านจักจั่น” ?

ว่าน จักจั่น ไม่ใช่ พืช แต่เป็น จักจั่นที่ตายแล้วจากการติดเชื้อรา จักจั่นสามารถติดเชื้อราได้ในขณะที่เป็นตัวอ่อนช่วงที่ขึ้นมาลอกคราบเป็นตัวเต็มวัยเหนือดิน เนื่องจากระยะนี้จักจั่นจะอ่อนแอมาก บวกกับช่วงหน้าฝนที่สภาพอากาศมีความชื้นสูง ทำให้เชื้อราแพร่กระจายได้ดีในอากาศ

เมื่อเชื้อราตกลงสู่พื้นดินไปอยู่บนตัวจักจั่นที่อ่อนแอ ภูมิต้านทานต่ำ จึงทำให้เชื้อราสามารถแทงเส้นใยเข้าไป และเจริญเติบโตภายในตัวจักจั่นได้ดี แย่งน้ำ อาหาร แร่ธาตุต่าง ๆ และทำให้จักจั่นตายในที่สุด

เมื่อจักจั่นตายแล้ว เชื้อราไม่สามารถหาอาหารได้อีกต่อไป จึงต้องพยายามไปหาอาหารที่อื่น โดยมีการปรับตัวให้โครงสร้างสืบพันธุ์มีลักษณะเหมือนเขายืดขึ้นเหนือพื้นดิน คล้ายหน่อพืชหรือว่าน ซึ่งลักษณะนี้เอง จึงเป็นที่มาของชื่อที่ใช้เรียกสิ่งนี้ว่า ว่าน จักจั่น แต่มันไม่ใช่ ว่าน และไม่มีสรรพคุณรักษาโรค หรือมีพุทธคุณแต่อย่างใด

สปอร์ หรือ เซลล์สืบพันธุ์ที่ติดอยู่บริเวณปลายเขาที่สร้างขึ้น จะต้องอาศัยลมหรือน้ำในการพัดพาให้ไปตกอยู่ในที่อื่น ๆ เพื่อค้นหา จักจั่น โชคร้ายตัวต่อไป

เชื้อราอันตราย?

เชื้อราที่มีพฤติกรรมอาศัยอยู่ในตัวแมลงที่มีชีวิตเช่นนี้ จัดอยู่ในประเภทเชื้อราทำลายแมลง จากงานวิจัย นักวิจัยสันนิษฐานว่าเป็นเชื้อรา คอร์ไดเซฟ โซโบลิเฟอร์รา (Cordyceps Sobolifera) และจากการศึกษาจากไบโอเทค พบว่า มีเชื้อราทำลายแมลงในประเทศไทยมากกว่า 400 ชนิด พบได้ทั้งในหนอน แมลงวัน มวน เพลี้ย ผีเสื้อ ปลวก แมลงปอ แมงมุม หรือแม้แต่ มด ก็ตาม

และข้อมูลจากกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ชี้ให้เห็นว่า ว่าน จักจั่น มีความใกล้เคียงกับเชื้อรา โอฟิโอคอร์ไดเซฟ โซโบลิเฟอร์รา (Ophiocordyceps sobolifera) เมื่อกินแล้วจะมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ถ่ายเหลว ชัก กล้ามเนื้อเกร็งกระตุก ดวงตาหมุนวนไปรอบ ๆ ไม่มีทิศทางที่ชัดเจน อ่อนแรง ใจสั่น เวียนศีรษะ และอาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ หรืออาการ เทอร์โมจีนิค ไมโคทอกซิน (tremorgenic mycotoxins) ซึ่งไม่มียาแก้ ต้องรักษาไปตามอาการ แบบประคับประคองเท่านั้น

นอกจากนี้ ในประเทศเวียดนาม มีรายงานการกินว่าน จักจั่น ชนิด โอฟิโอคอร์ไดเซฟ เฮเทอโรโพดา (Ophiocordyceps heteropoda) ทำให้เกิดอาการเวียนหัว อาเจียน น้ำลายไหล ม่านตาขยาย กรามแข็ง ไม่สามารถขับปัสสาวะได้ตามปกติ ชัก เพ้อคลั่ง เกิดภาพหลอน ง่วงซึม โคม่า และอาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ นั่นก็คืออาการ เทอร์โมจีนิค ไมโคทอกซิน (tremorgenic mycotoxins) เช่นกัน

จึงไม่ควรอย่างยิ่งสำหรับการนำมาบริโภคไม่ว่าจะด้วยวิธีการใด ๆ ทั้งการบริโภคสด ๆ หรือ การบริโภคโดยกรรมวิธีที่ผ่านความร้อนแล้วก็ตาม

ความเชื่อเป็นสิ่งที่อยู่เคียงคู่มนุษย์มาแต่ช้านาน แต่เมื่อมีความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเข้ามาก็ทำให้ความเชื่อบางอย่าง ที่สามารถพิสูจน์ได้ ถูกลบล้างลง ดังเช่น พญาว่านต่อเงินต่อทอง หรือ ว่าน จักจั่น นอกจากจะไม่ได้เป็นยารักษาโรคแล้ว ยังมีโทษรุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิตได้ ลองนึกภาพตาม ขนาดขนมปังขึ้นรา เรายังหลีกเลี่ยงที่จะไม่กิน แล้วซากจักจั่นที่ตายเพราะเชื้อรา หากมีการเก็บไป แล้วเกิดการสัมผัส เชื้อราทำลายแมลงเหล่านี้ ก็ติดเข้าไปตามผิวหนัง หรือการสูดดมได้ เรายังจะกล้ากินและกล้าบูชากันอยู่อีกหรือไม่